Breytingar á tungumáli þjóðarinnar munu valda menningarlegum og hugrænum breytingum sem gætu haft þýðingarverð áhrif

Sýn mín á framtíð íslenskunnar er sú að íslenskan muni eðlilega taka miklum breytingum næstu aldirnar, og um síðir eigi tungumál landsins eftir að verða öllu ólíkara en íslenskan er í dag, og það svo mikið að íslenska okkar daga verði lítt skiljanlegt fyrir mælendur framtíðar tungumáls landsins áður en árþúsundið verði hálfnað.

Það er hinsvegar spurning hversu mikið neikvæðar breytingarnar verði, eða hversu mikil neikvæðu áhrifin verði á íslenskuna, og síðar meir á framtíðar tungumál landsins að nokkrum öldum liðnum. En fyrir fólki sem er annt um íslenskuna og framdrif hennar þá má álíta að áhrifin verði eitthvað neikvæð.

En það ætti ekki endilega að verða léttvægar neikvæðar breytingar, því það má gera ráð fyrir því að tungumál þjóðar geti mótað ákveðna heilavirkni í fólki sem auðveldi ákveðna eiginleika og getu þeirra. Og þegar um þjóð eða hóp er að ræða sem talar sama tungumál, þá verða áhrif þess enn meiri. Framtíðar breytingar á íslenskunni munu síðan hafa áhrif á þessa eiginleika og getu þjóðarinnar og þeirra lýða sem munu sitja hér á landinu eftir hana.

Íslenski menningarheimurinn

Það ætti að vera athyglisvert ef gerð yrði grein fyrir því hvað íslenski menningarheimurinn væri. En líklega gætu hugmyndir landsmanna um hann verið nokkuð ólíkar, og þá helst eftir því hvaða þjóðfélagsstétt þeir tilheyrðu eða jafnvel leituðu upp til, sem væri allt frá lágstétt og allt upp í efri stéttina ef ekki aðalstétt eða hástéttina. Þegar sagt er hér að leita upp til, þá er átt við það, að meðan þeir væru bundnir og fastir við eina stétt, þá gætu þeir þó leitað upp á við upp á menningarsvið þeirra stétta sem liggja ofar, þannig að þeir væru ekki alveg bundnir af menningarsviði eigin stéttar.

En sem neðri lágstéttarmaður, eða sveitingi, en semsagt ekki borgarstéttarmaður, þá get ég gert mér í hugarlund að þjóðin ætti sameiginlegan arf eða arfleifð sem hefði rætur að mestu leyti á sjálfu landinu, og væri komið frá fólki sem hefði átt sinn uppvöxt hér eða mótast af kúltúr landsins.

En auðvitað á jafnvel forn arfleifð okkar rætur sínar að rekja að þó nokkuð miklu leyti til annarra menningarheima, bæði skyldra og eins óskyldra, jafnvel alls óskyldra og fjarlægra, og eins langt og til austurlanda fjær, og ekki óhugsanlega til Norður Ameríku og Grænlands, og jafnvel Suður og Mið Ameríku.

Menningararfleifð skylds menningarheims

Þegar það væri um skylda menningarheima að ræða þá hefðu menningaráhrif þeirra getað náð hingað eða flust með innflytjendum og fest hér rætur og jafnvel náð meiri vexti eða annarskonar mótun.

Meginstoðir hins íslenska menningarheims virðist hafa átt sér slíka tilurð við landnám norrænna manna, og íslendingar hafa haldið þessari arfleifð í miklum metum og heiðri ennþá daginn í dag þó tengsl þjóðarinnar við hana virðist hafa farið dvínandi síðustu áratugi. En þetta eru samt ennþá meginstoðir hins íslenska menningarheims að því leytinu að rætur þjóðarinnar liggi þar og ennfremur sjálfsmynd hennar og reisn.

Menningararfleifð óskyldra menningarheima

Eins og áður sagði þá á arfleifð okkar líka rætur sínar að rekja til óskyldra menningarheima, og þaðan hefur hún náð hingað eftir að hafa haft viðveru á fleiri menningarsvæðum á leiðinni, og verið jafnvel endurmótuð og aðlöguð meðfram því, og þessu haldið áfram eftir komuna til landsins. Það hafa síðan myndast sterk tengsl við hana í þjóðarsálinni og hún orðið hluti af íslenska menningarheiminum.

Kristindómur sem menningararfleifð óskylds menningarheims

Kristindómurinn er komin frá menningarheimi rómarveldis og færir með sér í leiðinni sögu og sagnahefðir menningarheima vestur Asíu lýða og að meginhluta í gegnum menningarheim hins forna Ísraels.

Kristindóminum var síðan haldið að þjóðinni með góðu eða illu meðan þjóðinni voru innrættir framandi og torskildir siðir sem hún kunni lítil sem engin skil á, og er svo ennþá daginn í dag.

Öll þessi innræting hefur síðan skilað sér í því að landsmenn skilgreina sig lang flestir sem kristnir, þó rætur þjóðarinnar hafi upphaflega legið í ásatrú sem hafi síðan þurft að lúta í lægra haldi fyrir kristindómi fljótt eftir landnám norrænna manna.

En hvernig landsmenn eru kristnir er ægi misjafnt og mismikið, en venjulega látið nægja að kalla sig kristinn en varla meir en það. Helstu siðir landsmanna tengt kristindóminum verða því einungis hinir sömu grunn siðir og tíðkast á flestum menningarsvæðum jarðar, eins og skírn, ferming, brúðkaup og jarðarför, en þá með kristnum blæ.

Og þetta er nær allur kristindómurinn á landinu, meðan öðrum kristnum siðum og hugmyndum, framandi og torskildum er nær oftast fylgt blint eftir af öðrum hópum manna sem gefa sig að kristindómi þjóðkirkjunnar eða kristinni trú.

Ísland er svo sagt vera kristið og stór hluti þeirra sem svo meina trúa því staðfastlega og af mikilli vissu, eins og tengsl landsins við kristindóm eða kristni eða kristna trú væru innsigluð og helg, en er það eiginlega ekki, heldur byggjast tengslin á valdsmannlegri innrætingu. En það gæti hinsvegar verið á undanhaldi að segja landið vera kristið.

Landsmönnum sem játa kristna trú fer allavega sí fækkandi og til og með meðlimum þjóðkirkjunnar fer svo mikið fækkandi að það verði brátt orðið óhjákvæmilegt að endurskoða með formlegum hætti stöðu þjóðkirkjunnar sem slíkrar.

En þegar þessi staða verður afnumin þá þarf að endurskoða í leiðinni helstu siði landsmanna sem hafa verið gefnir kristinn blær undir skjóli þjóðkirkjunnar, eins og skírn, fermingu, brúðkaup og jarðarför

„Ekki við innflytjendur að sakast“